احتمالا این روزها اسم صندوق سرمایه گذاری را در تبلیغات مختلف یا رسانه‌ها شندید و براتون سوال شده که صندوق سرمایه گذاری چیست و چه نوع صندوق‌های سرمایه گذاری در ایران وجود دارند. در این مطلب از مجله امروزه صندوق سرمایه گذاری و انواع آن را بررسی می‌کنیم.
صندوق سرمایه گذاری چیست
صندوق سرمایه گذاری یک واسط مالی است که تحت مدیریت یک شرکت سبدگردان، مشاوره سرمایه‌گذاری یا تامین سرمایه و با دریافت مجوز رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار و فرابورس به فعالیت می‌پردازد. صندوق های سرمایه گذاری با جمع آوری سرمایه‌های افراد حقیقی و حقوقی اقدام به سرمایه گذاری در حوزه مشخص براساس مجوز فعالیت خود می‌کنند. صندوق سرمایه‌گذاری یکی از انواع سرمایه گذاری در ایران است.
هر صندوق با توجه به نوع مجوزی که برای سرمایه‌گذاری دارد ریسک و بازدهی متفاوتی دارند اما این ریسک و بازدهی ارتباطی با قابل اطمینان بودن صندوق ندارد. صندوق‌های سرمایه گذاری، با توجه به نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار تامین قابل اطمینان هستند. تمام صندوق‌ها موظف هستند گزارش‌های عملکرد ماهانه، سه‌ماهه و… را در سامانه کدال منتشر کنند. این گزارش‌ها علاوه بر این که توسط کارشناسان سازمان بورس مورد بررسی قرار می‌گیرد، برای تمام افراد قابل دسترسی هستند.
مزیت‌های سرمایه‌گذاری در صندوق
- مدیریت دارایی‌ها:
با توجه به فعالیت تحلیل‌گران و معامله‌گران حرفه‌ای بازار سرمایه در تیم مدیریت این شرکت‌ها مدیریت دارایی و کنترل ریسک‌های موجود به شکل حرفه‌ای و براساس تجربه افراد متخصص انجام می‌شود. - نقد شوندگی مناسب:
بر خلاف مسکن، سهام، سپرده بلند مدت بانکی، سکه طلا و… که هر کدام به شکلی ممکن است مشکلی برای تبدیل به پول نقد داشته باشند، صندوق‌های سرمایه گذاری نقدشوندگی مناسبی دارند و در زمان مشخص و کوتاهی به پول نقد تبدیل می‌شوند. - تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری:
سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها نیاز به صرف زمان و دانش تخصصی ندارد و همه افراد می‌توانند به راحتی در انواع صندوق‌ها سرمایه گذاری کنند. - سرمایه گذاری با هر مبلغی:
حداقل سرمایه مورد نیاز برای سرمایه گذاری در این نوع صندوق‌ها براساس نوع آن از چند هزار تومان تا چند صد هزار تومان است که انتخاب مناسبی برای افرادی است که می‌خواهند به صورت منظم و سرمایه گذاری با پول کم را تجربه کنند. به صورت مثال در حال حاضر با حداقل 100 هزار تومان امکان سرمایه‌گذاری در صندوق سهامی و صندوق طلا وجود دارد.
چگونه صندوق سرمایه‌گذاری بخریم؟
صندوق‌ها را براساس روش خرید می‌توان را به دو نوع صندوق ETF و صندوق صدور و ابطالی تقسیم کرد. صندوق‌های ETF از طریق سامانه‌های خرید و فروش آنلاین کارگزاری‌های بورس معامله می‌شوند و خرید و فروش صندوق‌های صدور و ابطالی در سایت صندوق یا سامانه‌های معرفی شده مخصوص به هر صندوق و شرکت ارائه‌دهنده آن انجام می‌شود.
این تفاوت صرفا در سازوکار خرید و فروش است و تاثیری در عملکرد و بازدهی صندوق ندارد. برای افرادی که با سامانه‌های خرید و فروش آنلاین کارگزاری‌های بورسی آشنا هستند، صندوق ETF جذابیت بیشتری دارند و برای افرادی که نمی‌خواهد از کارگزاری‌ها استفاده کنند و فرآیند ساده‌تری را برای خرید و فروش طی کنند، صندوق‌های صدور و ابطالی جذابیت بیشتری دارند.
انواع صندوق سرمایه گذاری
- صندوق درآمد ثابت:
این نوع صندوق‌ها بخش عمده‌ای از دارایی خود را در اوراق درآمد ثابت و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند که خود به دو دسته، نوع اول و نوع دوم تقسیم می‌شوند. نوع اول درصد محدودی از دارایی خود را می‌تواند در سهام سرمایه‌گذاری کنند که در بازارهای صعودی موجب افزایش بازدهی آن‌ها می‌شود و صندوق‌های نوع دوم اجازه سرمایه‌گذاری در سهام را ندارند. این صندوق‌ها کمترین میزان ریسک را دارند و به صورت ماهیانه و روزشمار به سرمایه‌گذاران خود سود پرداخت می‌کنند که بعضی از آن‌ها (بدون تقسیم ماهیانه سود) ارزش هر واحد آن‌ها افزایش پیدا می‌کند و برخی به صورت ماهیانه سود تقسیمی را به حساب سجام سرمایه گذاران واریز می‌کنند. - صندوق سهامی:
صندوق‌های سهامی بخش عمده دارایی خود را به سهام اختصاص می‌دهند و در موج‌های صعودی بازار سرمایه بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری هستند، صندوق‌های سهامی در بلند مدت می‌توانند بهتر دارایی‌های دیگر مانند دلار، طلا، مسکن و… بازدهی داشته باشند اما در کوتاه مدت می‌توانند همپای بازار سرمایه کاهش یا افزایش ارزش را تجربه کنند. این صندوق‌ها دارای ریسک بیشتری نسبت به صندوق‌های درآمد ثابت هستند و بازدهی آن براساس افزایش یا کاهش ارزش هر واحد خریداری شده است که در زمان فروش شما سود یا ضرر شناسایی می‌کنید. تیم مدیریت حرفه‌ای این صندوق‌ها با تشکیل سبدی از سهام ارزنده بازار سعی در کسب بازدهی بالاتر از شاخص دارند و مناسب سرمایه‌گذارانی هست که می‌خواهند بدون اختصاص زمان از بازار سرمایه کسب بازدهی کنند. تیم مدیریت این صندوق‌ها به صورت سالیانه درصدی از صندوق را به عنوان کارمزد برداشت می‌کنند، این هزینه نسبت به هزینه‌های سرمایه‌گذاری مستقیم (وقت، کسب تجربه، هزینه آموزش، هزینه تحلیل غلط و…) به صرفه است. - صندوق مختلط:
این نوع صندوق‌ها ترکیبی از صندوق‌های سهامی و صندوق‌های درآمد ثابت هستند که تقریبا نیمی از دارایی خود را به سهام و نیمی از دارایی خود را به اوراق درآمد ثابت اختصاص می‌دهند. این صندوق‌ها ریسک کمتری نسبت به صندوق سهامی و ریسک بیشتری نسبت به صندوق درآمد ثابت دارند و در موج‌های صعودی بازار سرمایه می‌توانند بازدهی بیشتری نسبت به صندوق درآمد ثابت را نصیب سرمایه گذاران کنند. - صندوق بخشی:
صندوق‌های بخشی زیر مجموعه‌ای از صندوق‌های سهامی هستند با این تفاوت که کل دارایی خود را به خرید از یک صنعت در بازار سهامی اختصاص می‌دهند. در صورتی که تحلیل درستی از صنایع بورسی داشته باشید این صندوق‌های می‌توانند بازدهی بالاتری نسبت به صندوق‌های سهامی داشته باشند و به همین نسبت نیز از ریسک بالاتری برخودار هستند. - صندوق تضمین اصل سرمایه:
صندوق‌های تضمین اصل سرمایه نوعی از صندوق‌های مختلط هستند که با سازوکاری مشخص (رکن ضامن) اصل سرمایه شما را در مدت زمان مشخصی تصمین می‌کنند. به صورت مثال اگر شما در صندوق تضمین اصل سرمایه با مدت 6 ماه سرمایه گذاری کنید و بعد از 6 ماه هنگام فروش صندوق ارزش هر واحد آن کمتر از روز خرید شما باشد، صندوق اصل پول را به شما پرداخت می‌کند و اگر در سود باشید صندوق، اصل سرمایه به همراه سود آن را به شما پرداخت می‌کند. - صندوق شاخصی:
این نوع صندوق‌ها زیر مجموعه‌ای از صندوق‌های سهامی هستند با این تفاوت که سبد سرمایه‌گذاری خود را به شکلی مدیریت می‌کنند که رفتاری مشابه شاخص کل یا شاخص هم‌وزن داشته باشند. به بیان دیگر دارایی خود را براساس سهامی که بیشترین تاثیر را در شاخص‌ها دارند، سرمایه‌گذاری می‌کنند. - صندوق مبتنی بر کالا:
صندوق‌های مبتنی بر کالا، دارایی خود را براساس نوع مجوز خود در گواهی طلا یا زعفران و… سرمایه‌گذاری می‌کنند. صندوق‌های طلا که پرطرفدارترین نوع این صندوق‌ها هستند با خرید گواهی سکه طلا و شمش طلا، بازدهی مشابه طلا و سکه طلا دارند. این نوع صندوق‌ها پرریسک هستند و نوساناتی مشابه نوسانات بازار طلا را تجربه می‌کنند. - صندوق اهرمی:
این نوع صندوق‌ها مشابه صندوق‌های سهامی هستند با این تفاوت که از مکانیسم اهرم برای افزایش بازدهی خود استفاده می‌کنند، این صندوق‌های پر ریسک‌ترین نوع صندوق‌های موجود در بازار هستند و به واسطه مکانیسم اهرم خود می‌توانند بازدهی بالاتری در افزایش و کاهش ارزش هر واحد نسبت به وضعیت بازار داشته باشند. - صندوق در صندوق:
صندوق در صندوق‌ها دارایی خود را در انواع مختلفی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری که در بالا به آن اشاره کردیم سرمایه‌گذاری می‌کنند تا ریسک را برای سرمایه‌گذاران کاهش دهند این صندوق‌ها براساس تحلیل خود می‌توانند بخش عمده دارایی خود را به سهام، طلا یا صندوق درآمد ثابت اختصاص دهند و از نوسانات بازارهای مختلف بهره ببرند.
آیا نظارتی روی صندوق سرمایه گذاری وجود دارد؟
صندوق‌ها صرفا براساس مجوزی که دارند می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند و نهادهای مختلف روی عملکرد آن‌ها نظارت دارند. از طرفی تمام سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند با بررسی گزارش‌های صندوق و سایت صندوق از آخرین وضعیت سبد سرمایه‌گذاری و معاملات صندوق مطلع شوند. ار جمله ارکانی که روی عملکرد صندوق نظارت دارند می‌توان به مجمع صندوق، مدیر صندوق، ضامن، کارگزار، مدیرثبت، حسابرس و متولی اشاره کرد همه آن‌ها تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کنند.
در بخش نظرات برامون بنویسید که به نظر شما بهترین صندوق سرمایه‌گذاری کدام است؟